ZMNAKO ALİ...

Sevgili kardeşlerim, yeğenlerim ve dostlarım…

Halepçe. Halepçe nerede bilir misiniz? Irak’ın kuzeyindedir. İran’ın 15 km. batısında kalır. Sırtını Havraman dağlarına yaslamıştır. Dağların arkası İran…70 -75  bin kişilik Kürt şehri…

1980 de başlayan İran – Irak savaşının 8 inci yılı. Yaklaşık 1 milyon kişi ölmüş. Savaşın galibi belli değil. Hiçbir zamanda olmadı. O kadar insan boku bokuna öldüler.

15 Mart’ta 1988 de İran ordusu yeni bir harekâta başlar. Halepçe civarındaki Irak Kürtleri İran ordusuna destek verir. Saddam çılgına döner. Bölge komutanı olan kuzeni Hasan Ali Mecid’e (Kimyasal Ali)  vurun emri verir.

16 Mart 1988. Yani bundan tam 28 sene evvel. Öğle saatleri. Halepçe’de bir ev…

Muhammed 5 oğlu ve bir kızı ile odada oturmaktadır. 3 aylık olan en küçük oğlu bebek iskemlesinde. Birden bombalar düşmeye başlıyor. Irak ordusunun obüsleri Halepçe’yi vurmaya başlar. Fatima kocasının ve çocuklarının yanına koşmaya başlar. Sığınağa inmeleri gerek. Birden uçaklar gelir. Bombalarını atarlar. Kırılmış camlardan içeriye bir elma kokusu yayılır. Garip değil mi? Barut filan değil. Elma kokusu.

“Daye behna seva te”   (Anne, elma kokusu geliyor…)

Muhammed anında yere yığılır. Elma kokusunu ciğerlerine çeken çocukları da hemen peşinden düşerler. Elma kokusuna koşan, ciğerine çeken herkes düşer. Tarihe Halepçe katliamı olarak geçen kimyasal saldırı başlamıştır…

Fatima gözlerini haftalar sonra İran’da bir hastanende açar. Halepçe’de 5 bin kişi ölmüştür. 14 bin 765 kişi yaralanmıştır. (Yabancı gözlemcilere göre ölü ve yaralı sayısı çok daha fazladır-Al Jazeera) Uzun müddet hastanende kalır. Savaştan sonra Halepçe’ye akrabalarının yanına döner. Ailesinden kimse kalmamıştır.

Yani Fatima öyle biliyordu. Hikâyenin bundan sonrası dizi filmlerini aratmıyor. Bir farkla. Bu gerçek bir hikâye.

Fatima ve Muhammed çiftinin o gün bebek iskemlesinde oturan 3 aylık bebekleri ölümden kurtulur. Onu Meşhed’de yaşayan İranlı bir aileye verirler. Yeni ailesi ona Ali ismini verir. Dağlardan esinlenerek Zmnako Ali derler ona.  17 yaşına geldiğinde Ali’ye gerçeği anlatırlar.

Ali Süleymaniye Amerikan Üniversitesi İletişim fakültesini bitirir. Halepçe’ye döner ve köklerinin aramaya başlar. Fazla uzatmak istemiyorum. Sonunda DNA testleri yardımıyla Fatima oğluna kavuşur. Zmnako Ali de öz annesine. Ali şu anda Süleymaniye’de Ericsson’da çalışıyor…

Katliamdan kısa bir zaman sonra dönemin başbakanı rahmetli Turgut Özal Bağdat’a gider. Görüşmeler son derece tatsız geçer. Turgut Özal beklenmedik bir şekilde Halepçe katliamını gündeme getirir. Saddam “Onlar Irak’a ihanet ettiler. Cezalarını gördüler”  diye kestirip atar…

Katliamdan hemen sonra Irak ordusunun önünden kaçan 10 binlerce Kürt Türkiye’ye kaçarlar. Türkiye’de kamplar kurulur. Fakat bunlar zoraki kamplardır. Ekim 1989 da bu kamplardan birisini  (Kızıltepe)  ziyaret eden Sokak Dergisinin muhabiri Günay Aslan bakın neler anlatıyor:

“Kampın kapısından içeri adımınızı atar atmaz yolunuzu Kürt kadınları kesiyor;

-Me bibin! Me laskın!  (Bizi götürün! Bizi kurtarın)

Benizleri soluk alabildiğine zayıf çocuklar, halsizlikten ağlayamayan bebekler görünce şaşırmayın. Günde bir somun ekmek, ayda 200 gr. et 15 günde bir 1 kilo bulgur, sığınmacılara verilen yemek bu… Bu çocukların yaşamasına yetmiyor. Kampta bir yılda 280 çocuk hayatını kaybetmiş. Yetersiz beslenmekten…

Dünyaya büyük propaganda ile ilan edilen kamplarda sığınmacılar için bütün yapılan 3-5 tuvalet. İçme suyu yeterli değil. Zirevan Ahmedi ve Salih Rıza (Kampın Kürt sorumluları) tuvalet suyu içtiklerini anlatıyor. Yetkililer    “burada kalıp öleceğinize gidin daha iyi” diyorlarmış. Onlar da mecburi dönmeye başladılar. 110 bin sığınmacıdan 30 bin kaldı. Kürt liderler    “aç geldik aç kaldık, üryan geldik üryan kaldık. Zulümden kaçtık, zorbalığa tutulduk”    diyorlar. Geldikleri gibi gidiyorlar. Kırgın ve ümitsiz…

Sevgili kardeşlerim, yeğenlerim ve dostlarım.

Bu satırlarda bu günkü Suriyeli göçmenlerle alakalı hiçbir gönderme yok. Yanlış anlaşılmasın. Burada yazdıklarım o gün olanlar. O başka, bu başka.

Tam 28 yıl evvel oldu bütün bunlar. Halepçe katliamının 28 inci yıl dönümü idi bu hafta. Gazetelerde bir-iki köşe yazarı hariç pek bir şey okuyamadım. Her halde gözümden kaçtı (!) Ama zaten hepimiz biliyoruz olanları. Biliyoruz da, ben bir de hatırlayalım dedim.

Bu hafta da bu kadar sevgili kardeşlerim, yeğenlerim ve dostlarım.

Hoşça kalın, sevgiyle kalın.

Aaron Baruh  (Ankaralı)

Kaynakça: Sokak Dergisi – Günay Aslan 01.10.1989

                  Radikal Gazetesi – Cengiz Çandar 17.03.2016

                  Islahhaber.net – Halepçe katliamı…